Czas Present Perfect

Czas Present Perfect jest czasem teraźniejszym. Na początku wydaje się dość trudny do opanowania – zwłaszcza to, kiedy go używać, a kiedy nie. Wynika to z tego, że w języku polskim nie mamy jego odpowiednika. Czasem zdania w Present Perfect tłumaczymy na polski w czasie teraźniejszym, czasem w czasie przeszłym, w zależności od kontekstu. Na przykład w obu tych zdaniach: „Kto zeżarł wszystkie moje ciastka?!” i „Mieszkam w Warszawie od pięciu lat” użyjemy Present Perfect (zwróć uwagę, że czasownik „zeżarł” jest w czasie przeszłym, a „mieszkam” w czasie teraźniejszym). Oprócz tego trzeba opanować czasowniki nieregularne (będziemy potrzebować trzeciej formy) oraz typowych określeń dla tego czasu: since, for, already, yet, just, never, ever. Zaczynamy!

Spis zagadnień związanych z czasem Present Perfect:

czas Present Perfect – budowa zdania

podmiot + have + czasownik w 3. formie

Aby utworzyć zdanie oznajmujące w czasie Present Perfect, zaczynamy od podmiotu (np. „I”), po którym dodajemy have, a następnie czasownik w trzeciej formie. Have to czasownik posiłkowy, który można skrócić do ’ve.

I’ve just had breakfast. Właśnie zjadłem śniadanie.
I’ve been to Italy twice. Byłem we Włoszech dwa razy.
Italy has seen a significant increase in COVID-19 cases. Włochy odnotowały znaczący wzrost przypadków COVID-19.
They’ve already passed the exam. One już zdały egzamin.

W trzeciej osobie liczby pojedynczej (on, ona, ono) po podmiocie używamy has zamiast „have”. Has można skrócić do ’s

she/he/it + has + czasownik w 3. formie

Mary has just made a phone call. Mary właśnie zadzwoniła.
Ben has been here since 7 o’clock. Ben jest tutaj od siódmej.
Jessica will be late, she has missed the bus. Jessica się spóźni, uciekł jej autobus.

Odmiana czasownika regularnego

Odmieńmy przez osoby czasownik play – jest to czasownik regularny, więc aby utworzyć trzecią formę, wystarczy dodać do niego końcówkę -ed.

Liczba pojedyncza Tłumaczenie
1. I have played. Ja grałem/ grałam.
2. You have played. Ty grałeś/ grałaś.
3. She has played. Ona grała.
3. He has played. On grał.
3. It has played. Ono grało.
Liczba mnoga Tłumaczenie
1. We have played. My graliśmy/ grałyśmy.
2. You have played. Wy graliście/ grałyście.
3. They have played. Oni grali/ one grały.

Odmiana czasownika nieregularnego

Pora na odmianę czasownika nieregularnego „do” („robić”), tym razem ze skróconą formą „have” i „has”:

Liczba pojedyncza Tłumaczenie
1. I’ve done. Ja zrobiłem/ zrobiłam.
2. You’ve done. Ty zrobiłeś/ zrobiłaś
3. She’s done. Ona zrobiła.
3. He’s done. On zrobił.
3. It’s done. Ono zrobiło.
Liczba mnoga Tłumaczenie
1. We’ve done. My zrobiliśmy/ zrobiłyśmy.
2. You’ve done. Wy zrobiliście/ zrobiłyście.
3. They’ve done. Oni zrobili/ one zrobiły.

Present Perfect – budowa zdania, ćwiczenie 1

Zanim przejdziemy dalej, spróbuj odmienić czasownik nieregularny „być”, czyli „be” (trzecia forma to „been”).

czas Present Perfect – budowa przeczenia

podmiot + haven’t + czasownik w 3. formie

Przeczenie tworzymy za pomocą czasownika posiłkowego haven’t, po którym znajduje się czasownik główny w trzeciej formie.

They haven’t bought this car yet. Nie kupili jeszcze tego samochodu.
We haven’t been to the theatre for ages. Dawno nie byliśmy w teatrze (dosłownie: Nie byliśmy w teatrze od wieków).
I haven’t seen Josh since August. Nie widziałem Josha od sierpnia.

she/he/it + hasn’t + czasownik w 3. formie

W przeczeniu, w trzeciej osobie liczby pojedynczej, zamiast haven’t używamy hasn’t.

He hasn’t received the package yet. Nie otrzymał jeszcze paczki.
She hasn’t found her phone. Nie znalazła swojego telefonu.
My brother hasn’t finished his homework yet. Mój brat nie skończył jeszcze zadania domowego.

Przeczenie – odmiana czasownika

Odmieńmy przez osoby czasownik regularny ask („pytać”) w przeczeniu:

Liczba pojedyncza Tłumaczenie
1. I haven’t asked. Ja nie zapytałem/ zapytałam.
2. You haven’t asked. Ty nie zapytałeś/ zapytałaś.
3. She hasn’t asked. Ona nie zapytała.
3. He hasn’t asked. On nie zapytał.
3. It hasn’t asked. Ono nie zapytało.
Liczba mnoga Tłumaczenie
1. We haven’t asked. My nie zapytaliśmy/ zapytałyśmy.
2. You haven’t asked. Wy nie zapytaliście/ zapytałyście.
3. They haven’t asked. Oni nie zapytali/ one nie zapytały.

Ćwiczenie 2 – budowa przeczenia

czas Present Perfect – budowa pytania

Pytania w czasie Present Perfect tworzymy, zaczynając od have, potem dodajemy podmiot i czasownik w trzeciej formie.

Have + podmiot + czasownik w 3. formie

Przykładowe pytania:

Have they made any progress? Czy zrobili jakiś postęp?
Have you read the book I lent you a month ago? Czy przeczytałeś książkę, którą ci pożyczyłem miesiąc temu?
Have you heard from Jane? I haven’t seen her recently. Masz wiadomości od Jane? Nie widziałem jej ostatnio.

W trzeciej osobie liczby pojedynczej (ona, on, ono) zamiast have na początku używamy has.

Has + podmiot + czasownik w 3. formie

Przykłady:

Has he made any progress? Czy on zrobił jakiś postęp?
Has she talked to the boss yet? Czy rozmawiała już z szefem?

Pytanie w czasie Present Perfect – przykładowa odmiana

Odmiana czasownika nieregularnego hear w pytaniu:

Liczba pojedyncza Tłumaczenie
1. Have I heard? Czy słyszałem/ słyszałam?
2. Have you heard? Czy ty słyszałeś/ słyszałaś?
3. Has she heard? Czy ona słyszała?
3. Has he heard? Czy on słyszał?
3. Has it heard? Czy ono słyszało?
1. Have we heard? Czy my słyszeliśmy/ słyszałyśmy?
2. Have you heard? Czy wy słyszeliście/ słyszałyście?
3. Have they heard? Czy oni słyszeli/ one słyszały?

Ćwiczenie 3 – budowa pytania

Trzecia forma czasownika

Czasowniki w trzeciej formie dzielą się na regularne i nieregularne. Nieregularnych czasowników niestety trzeba się nauczyć na pamięć. Natomiast do czasowników regularnych zwykle dodajemy końcówkę -ed.

Czasowniki regularne

Jeśli czasownik jest regularny, wystarczy dodać -ed. Trzecia forma czasowników regularnych wygląda tak samo jak druga forma czasownika dla czasu Past Simple. Obowiązują też takie same zasady ortograficzne (czasem dodajemy –ed, czasem trzeba podwoić spółgłoskę, itp.).

ask asked
jump jumped
wait waited
enjoy enjoyed

Czasowniki nieregularne

Czasowników nieregularnych musimy nauczyć się na pamięć. Na szczęście czasami druga i trzecia forma jest taka sama; są też czasowniki, które mają identyczne wszystkie trzy formy jak np. „put” czy „set”.

buy bought
sell sold
do done
write written

Kiedy używamy czasu Present Perfect

  1. Czynność, która zaczęła się w przeszłości i trwa dalej
    Czynności i działania, które zaczęły się np. wczoraj, w zeszłym tygodniu, miesiącu, i jeszcze się nie zakończyły:

    – w zeszłym tygodniu przeszedłeś na dietę i dalej na niej jesteś

    I’ve been on a new diet since last week. Jestem na nowej diecie od zeszłego tygodnia.

    – nie widziałeś kogoś od miesiąca

    I haven’t seen him since the party. Nie widziałem go od czasu imprezy.

    – sprzątasz od wczoraj mieszkanie i jeszcze nie skończyłeś (taki był bałagan :))

    I haven’t finished tidying my flat yet. Nie skończyłem jeszcze sprzątać mieszkania.
    I’ve lived here for ten years. Mieszkam tu od dziesięciu lat.

    Zdanie to znaczy, że dziesięć lat temu zacząłem tu mieszkać i mieszkam do dziś. Ponadto mamy słówko for – typowe określenie dla czasu Present Perfect.

    She hasn’t seen Maggie since Monday. Nie widziała Maggie od poniedziałku.

    W tym przykładzie polskie zdanie jest w czasie przeszłym – „nie widziała”. Zwróć uwagę na to, że poprzedni przykład jest w czasie teraźniejszym – „mieszkam”.

  2. Czynność, która niedawno się zakończyła
    I’ve just booked a room in my favourite hotel. Właśnie zarezerwowałem pokój w moim ulubionym hotelu.
    I’m not hungry, I’ve just had breakfast. Nie jestem głodny, właśnie zjadłem śniadanie.
  3. Skutki czynności, które możemy teraz zaobserwować
    You’ve eaten my sandwich! Zjadłeś moją kanapkę!

    Zjadł kanapkę, czyli skutek jest taki, że jej nie ma – talerz jest pusty i nie możesz jej zjeść.

    Have you seen that movie? Widziałaś ten film?

    Jeśli widziałaś, to znaczy, że znasz fabułę i wiesz, jak się skończył.

    Tom has sprained his ankle. Tom skręcił kostkę.

    Czyli w najbliższym czasie Tom będzie pracował z domu, bo ma skręconą kostkę.

  4. Osiągnięcia i doświadczenia
    Czyli to, czego udało nam się doświadczyć i przeżyć, np. zwiedzanie jakiegoś kraju, nauka jazdy konno, poznanie kogoś, przebiegnięcie maratonu, obejrzenie filmu/ serialu, jak też osiągnięcia rozumiane bardziej dosłownie – zdobycie nagrody, osiągnięcie wyznaczonego celu i ukończenie zadania.

    Have you ever been to Rome? Czy byłeś kiedyś w Rzymie?
    Have you ever flown by plane? Czy leciałeś kiedyś samolotem?
    I’ve ridden a camel twice. Dwa razy jechałem na wielbłądzie.
    Stephen King has written many good books. Stephen King napisał wiele dobrych książek.
    Ronaldo has scored many goals in his career. Ronaldo strzelił wiele goli w swojej karierze.

    Ale: Maradona scored many goals. – Maradona strzelił wiele goli. (Past Simple)
    Jeśli mówimy o osiągnięciach osoby żyjącej, używamy czasu Present Perfect – jej osiągnięcia mogą nadal się powiększać. Jeśli mówimy o osobie, która już nie żyje – wybieramy czas przeszły.

  5. Zdania okolicznikowe czasu
    Typowe określenia w przypadku takich zdań to when, as soon as, after.

    I’ll go to the shop when the rain has stopped. Pójdę do sklepu, kiedy przestanie padać.

Typowe określenia dla czasu Present Perfect

never nigdy
ever kiedykolwiek, kiedyś
lately ostatnio
this week/ month w tym tygodniu/ miesiącu
for od
since od
just właśnie
recently ostatnio, niedawno
already już
yet jeszcze, już
so far do tej pory

Since czy for – kiedy używać

Kiedy używać since, a kiedy for? Nie możemy używać ich zamiennie, mimo że oba słówka znaczą po polsku „od”.

Kiedy używamy since

Since używamy, gdy mówimy o jakimś konkretnym punkcie w czasie. Może to być data, dzień, wydarzenie albo jakaś czynność, na przykład: od ferii, od piątkowej imprezy, od 2020 roku. Pamiętajmy, że konkretnym punktem nie będą „trzy dni” czy „dwa lata” – w tym przypadku użyjemy for.

  • jakieś wydarzenie, np. impreza urodzinowa
  • święta, np. Boże Narodzenie, Dzień Niepodległości, Wielki Piątek
  • daty i dni tygodnia, np. od 2017 roku, od grudnia, od soboty
  • konkretna godzina, np. od osiemnastej
  • jakaś czynność, np. od mojego wyjścia

Przykłady:

since 7 o’clock od godziny siódmej
since my birthday od moich urodzin
since Monday od poniedziałku
since February od lutego
since 2015 od 2015 roku
since winter/summer od zimy/lata
since Christmas od Gwiazdki
since yesterday od wczoraj

Kiedy używamy for

For używamy z przedziałem czasu, np. sześć lat, cztery tygodnie. Przedziały te wyrażamy zwykle w godzinach, tygodniach, miesiącach, latach.

for three weeks od trzech tygodni
for a month od miesiąca
for six months od sześciu miesięcy
for a week od tygodnia
for seven weeks od siedmiu tygodni
for several months od kilku miesięcy
for a year od roku
for ages od wieków
for an hour od godziny
for two hours od dwóch godzin

Tip: Since oznacza konkretny punkt w czasie, który można zaznaczyć w kalendarzu jednym krzyżykiem. Na przykład możesz zaznaczyć swoje urodziny, Wielkanoc, konkretny dzień tygodnia, początek zimy, itp. Jednak nie możesz jednym krzyżykiem zaznaczyć pięciu miesięcy, bo to już jest przedział czasu, a nie konkretny punkt.

Jeśli trudno ci odróżnić, co jest przedziałem czasu, a co konkretnym punktem w czasie, zastanów się, czy w kalendarzu da się zaznaczyć jeden krzyżyk = since, czy może potrzeba ich więcej = for.

Porównajmy:

od miesiąca for a month (od ok. 30 dni, ale nie wiadomo dokładnie)
od marca since March (od początku marca, czyli konkretna data)
od 2000 roku since 2000
od sześciu lat for six years
od niedzieli since Sunday
od tygodnia for a week

Already, yet, just, never, ever

already – już
W języku angielskim słówka typu „już”, „właśnie”, „nigdy”, „jeszcze” mają swoje określone miejsce w zdaniu. „Already” znajduje się po „have” i „has”, ale przed czasownikiem głównym:

He’s already done that. On już to zrobił.
Mr Smith has already informed us about that. Pan Smith już nas o tym poinformował.

just – właśnie
„Just” w czasie Present Perfect używamy po have/has mówiąc o czynnościach, które niedawno się wydarzyły.

I’ve just texted him. Właśnie wysłałam mu SMS-a.
Kate has just arrived. Kate właśnie przyjechała.

yet – już, jeszcze
Yet jest dość ciekawym słówkiem, bo występuje w pytaniach i przeczeniach. W pytaniach „yet” tłumaczymy jako „już” i dodajemy na sam koniec zdania.

Have you paid the bill yet? Zapłaciłeś już rachunek?
Have they finished painting yet? Czy skończyli już malować?

W przeczeniu yet znaczy „jeszcze” i znajduje się na końcu zdania.

No, they haven’t finished painting yet. Nie, nie skończyli jeszcze malować.
Max hasn’t finished tiding up his room yet. Max nie skończył jeszcze sprzątać swojego pokoju.

so far – do tej pory

I’ve spoken to him twice so far. Do tej pory rozmawiałem z nim dwa razy.

ever – kiedyś, kiedykolwiek

Have you ever eaten sushi? Jadłeś kiedyś sushi?

never – nigdy

I’ve never been to Portugal. Nigdy nie byłem w Portugalii.
We’ve never flown in a baloon. Nigdy nie lecieliśmy balonem.

Zdanie w języku polskim ma tzw. „podwójne przeczenie” – nigdy i nie. W języku angielskim, gdy chcemy użyć w zdaniu „nigdy”, nie tworzymy przeczenia z czasownikiem posiłkowym haven’t – używamy tylko czasownika w formie twierdzącej, a przed nim dodajemy never.

Czas Present Perfect – quiz