Zdania warunkowe w angielskim (conditionals)
Artykuł opisuje rodzaje okresów warunkowych w języku angielskim: zerowy, pierwszy, drugi, trzeci oraz mieszane.
Zdanie warunkowe – co to takiego?
Spójrzmy na przykład w języku polskim:
| Jeśli wygrałbym milion dolarów, rzuciłbym pracę. |
Zdanie warunkowe składa się z dwóch części, z których jedna zaczyna się od „jeśli”. Oczywiście kolejność można zamienić, wtedy będzie:
| Rzuciłbym pracę, jeśli wygrałbym milion dolarów. |
Po angielsku jeśli to if, więc oba zdania będą brzmiały tak:
| If I won a million dollars, I’d quit my job. |
| I’d quit my job if I won a million dollars. |
If + pierwsza część zdania, druga część zdania
W języku angielskim przecinek stawiamy tylko w części po if. W drugim zdaniu, gdzie zdanie nie zaczyna się od jeśli – przecinka się nie stawia.
Zamiast „if” mogą pojawić się inne słówka. Wtedy też mamy do czynienia ze zdaniem warunkowym.
| when | kiedy |
| as soon as | jak tylko |
| provided | o ile |
| providing (that) | o ile |
| unless | chyba że |
| on condition | pod warunkiem, że |
| even if | nawet jeśli |
| as long as | pod warunkiem, że |
| suppose | załóżmy, że |
| supposing | załóżmy, że |
W języku angielskim wyróżnia się cztery rodzaje okresów warunkowych i okresy mieszane. Wybór właściwego zależy od tego, czy zdanie odnosi się do przeszłości, przyszłości, czy teraźniejszości i jakie jest prawdopodobieństwo, że dana czynność się wydarzy.
Podsumowanie wszystkich okresów warunkowych
| Nazwa angielska | Nazwa polska | Prawdopodobieństwo | Czego dotyczy |
| Zero conditional | zerowy okres warunkowy | 100% | prawdy naukowe – zawsze aktualne |
| First conditional | pierwszy okres warunkowy | średnie | przyszłość |
| Second conditional | drugi okres warunkowy | małe | teraźniejszość, przyszłość |
| Third conditional | trzeci okres warunkowy | zerowe | przeszłość |
| Mixed conditional | okres warunkowy mieszany | różnie | różnie |
Zero Conditional – Zerowy okres warunkowy
Ten okres warunkowy jest bardzo łatwy w stosowaniu. Dotyczy sytuacji, które mogą się zawsze wydarzyć, bo są to rzeczy udowodnione naukowo lub prawdy ogólne, na przykład to, że jeśli będziesz się długo opalać, dostaniesz poparzenia słonecznego.
Tworzenie Zero Conditional
If + podmiot + czasownik w Present Simple, podmiot + czasownik w Present Simple
| If you press this button, the radio turns off. | Jeśli naciskasz ten guzik, radio się wyłącza. |
W tym okresie warunkowym używa się czasu Present Simple w obu częściach. W drugiej części zdania (tej bez „if”) można użyć trybu rozkazującego.
Zastosowanie Zerowego okresu warunkowego
- Fakty naukowe
- Prawdy ogólne
| Ask James if you don’t understand the exercise. | Zapytaj Jamesa, jeśli nie rozumiesz tego ćwiczenia. |
| If they come, tell them to go at Susan’s. | Jeśli przyjdą, powiedz im, żeby pojechali do domu Susan. |
| If you heat some butter, it melts. | Jeśli podgrzewa się masło, ono topi się. |
| When she sees a rat, she always screams. | Kiedy widzi szczura, zawsze krzyczy. |
First Conditional – pierwszy okres warunkowy
Pierwszy okres warunkowy odnosi się do teraźniejszości lub przyszłości. Jeśli znasz Future Simple i Present Simple, nie będziesz mieć problemów z First Conditional.
Tworzenie First Conditional
If + Present Simple, Future Simple
| If it doesn’t rain, we’ll go at the lake. | Jeśli nie będzie padać, pójdziemy nad jezioro. |
W pierwszym okresie warunkowym zamiast Future Simple może pojawić się tryb rozkazujący:
If + Present Simple, tryb rozkazujący
| If it rains, take an umbrella. | Jeśli będzie padać, weź parasol. |
| When you arrive, wait for me at the entrance. | Kiedy przyjedziesz, poczekaj na mnie przy wejściu. |
W języku polskim po „jeśli” używa się czasu przyszłego, jednak w angielskim jest inaczej – zamiast przyszłego czasu jest teraźniejszy. Dlatego częstym błędem uczących się angielskiego jest używanie Future Simple po „if”.
Zastosowanie
- Mówiąc o sytuacji, która może się wydarzyć w przyszłości lub w teraźniejszości
Pierwszy tryb warunkowy dotyczy tego, co ze sporym prawdopodobieństwem może się wydarzyć, chociaż nie musi. Tak jak w powyższym przykładzie z deszczem – może padać, bo np. zapowiadali deszcz, ale prognozy pogody nie zawsze się sprawdzają.
Przykłady:
| If you aren’t careful, you’ll cut your finger. | Jeśli nie będziesz ostrożny, skaleczysz się w palec. |
| If she has some spare time on Saturday, she’ll visit us. | Jeśli będzie miała trochę wolnego czasu w sobotę, odwiedzi nas. |
| I’ll go and buy the tickets if you don’t have time. | Ja pojadę kupić bilety, jeśli nie będziesz mieć czasu. |
| You’ll be late unless you hurry up. | Spóźnisz się, jeśli się nie pospieszysz. |
| They’ll be back tomorrow unless the flight is cancelled. | Wrócą jutro, jeśli lot nie zostanie odwołany. |
Drugi okres warunkowy – Second conditional
Do tworzenia Second Conditional wystarczy znajomość czasu Past Simple i czasownika modalnego „would”. Drugi tryb warunkowy w języku angielskim odnosi się do zdarzeń hipotetycznych – gdybamy, co by było, gdyby.
Tworzenie drugie okresu warunkowego
If + Past Simple, podmiot + would + czasownik w pierwszej formie
| If I was rich, I’d buy a tropical island. | Gdybym był bogaty, kupiłbym sobie tropikalną wyspę. |
Drugi okres warunkowy składa się z if, po którym jest czasownik w Past Simple, i z drugiej części z czasownikiem modalnym „would”.
Ciekawym zwrotem – charakterystycznym właśnie dla drugiego okresu warunkowego – jest:
If I were you… – Na twoim miejscu…
Zaimek „I” łączy się z czasownikiem was, ale w tym okresie wyjątkowo można użyć „were”. Tak samo dotyczy to trzeciej osoby:
If she were there… – Gdyby ona tam była…
Zastosowanie drugiego okresu warunkowego:
- „Gdybanie” – co by się wydarzyło, gdyby
If I was younger, I’d move to Canada. Gdybym był młodszy, przeniósłbym się do Kanady (ale nie jestem młodszy, więc się nie przeprowadzę). - Udzielanie rad
If I were you, I’d sell the house. Na twoim miejscu sprzedałbym ten dom. - Czynność lub sytuacja, która raczej się nie wydarzy w przyszłości
If the builders finished their work, we could move to our new house. Gdyby budowlańcy skończyliby robotę, moglibyśmy się wprowadzić do naszego nowego domu (ale to mało prawdopodobne, bo prace idą bardzo powoli).
Trzeci okres warunkowy – Third conditional
If + Past Perfect, podmiot + would have + 3. forma czasownika
| If you’d studied more, you wouldn’t have failed your exams. | Gdybyś więcej się uczył, nie oblałbyś egzaminów (ale się nie uczyłeś i oblałeś). |
| If he’d taken an umbrella, he wouldn’t have been soaked. | Gdyby wziął parasol, nie zmoknąłby (ale nie wziął). |
| You wouldn’t have had to stand in the line if you’d bought the tickets earlier. | Nie musiałabyś stać w kolejce, jeśli kupiłabyś te bilety wcześniej. |
| If you’d been more careful, you wouldn’t have had the accident. | Jeśli byłbyś ostrożniejszy, nie miałbyś wypadku. |
Zastosowanie trzeciego okresu warunkowego
- Krytykowanie
- Wyrażanie żalu, że coś się stało lub się nie wydarzyło
- Sytuacje niemożliwe teraz do spełnienia
| If I’d known earlier, I’d have told you. | Gdybym wiedziała wcześniej, powiedziałabym ci (ale nie wiedziałam i teraz jest za późno). |
Mixed Conditionals – Okresy warunkowe mieszane
Mieszany okres warunkowy to taki, w którym jedna część zdania jest w innym okresie warunkowym niż druga część. Najczęściej występuje mieszanie drugiego trybu warunkowego z trzecim i odwrotnie, jednak możliwe są też inne kombinacje.
Drugi okres warunkowy z trzecim
If + Past Simple (II okres), podmiot + would have + past participle (III okres)
| If you were better at swimming, you would have won the competition. | Gdybyś był lepszy w pływaniu, wygrałbyś zawody (ale nie jesteś, więc nie wygrałeś). |
Pierwsza część zdania odnosi się do teraźniejszości, druga do przeszłości, której już nie można zmienić.
| If I was more patient, I would have explained it to them calmly. | Gdybym był bardziej cierpliwy, wyjaśniłbym im to spokojniej (ale nie jestem cierpliwy). |
| If Mary wasn’t tired, she would have gone to the party. | Jeśli Mary nie byłaby zmęczona, poszłaby na imprezę (ale nie poszła). |
Trzeci okres warunkowy z drugim
If + Past Perfect (II okres), podmiot + would (II okres)
| If they hadn’t eaten so much, they would be fine now. | Gdyby nie zjedliby tyle, czuliby się teraz dobrze. |
Pierwsza część dotyczy przeszłości – zjedli, druga teraźniejszości – teraz czują się źle.
| If I had won the lottery, I would buy a new car. | Gdybym wygrał na loterii, kupiłbym nowy samochód (ale nie wygrałem). |